Дәрігер-диагност-бұл жоғары медициналық білімі, дипломнан кейінгі "Функционалдық диагностика" мамандығы бойынша дайындығы бар маман. Дәрігер келесі білім мен дағдыларға ие болуы керек, оларды іс жүзінде қолдана алады:
- Денсаулық сақтау министрлігінің заңнама негіздері және медициналық мекеменің қызметін реттейтін барлық құжаттар.
- Патологиялық процестердің дамуының этиологиясы, патогенетикалық механизмі, клиникалық белгілері мен ағымының ерекшелігі, аурудың дамуы. Қалыпты және патологиялық физиологияның барлық заңдары, физиологиялық функцияларды жүйелі талдау әдістері.
- Негізгі аурулардың жалпы және ерекше белгілерін анықтау ережелері мен әдістері.
- Клиникалық көріністер, шұғыл жағдайлардың белгілері және көмек көрсету тәсілдері.
- Негізгі патологияларды, ауруларды кешенді емдеу принциптері.
- Адам ағзасының органдары мен жүйелерінің функцияларын клиникалық, зертханалық, аспаптық диагностикалаудың жалпы принциптері мен іргелі негіздері, әдістері мен тәсілдері.
- Бастапқы диагнозды нақтылау үшін науқасты тексерудің негізгі функционалды әдістері мен тәсілдерін анықтау ережелері.
- Қолданылатын жабдықтың метрологиялық сипаттамаларының жіктелуі және критерийлері.
- Функционалдық диагностика бөлімшесін аспаптық жабдықтау және ұйымдастырудың жалпы ережелері.
- Тиісті медициналық құжаттама мен есептілікті рәсімдеу қағидалары мен нормативтері.
- Функционалдық диагностика дәрігерінің екінші, бірінші және жоғары біліктілік санаттары болуы мүмкін .
Функционалды диагностика дәрігері немен айналысады?
Функционалды диагностика бөлімі дәрігерінің негізгі міндеті - патологияны ерте анықтау үшін мұқият және мүмкіндігінше жан-жақты тексеру жүргізу, яғни ағзаның немесе жүйенің жағдайын зерттеу, айқын клиникалық белгілер мен ағзадағы өзгерістер пайда болғанға дейін мүмкін болатын бұзушылықты болдырмау немесе анықтау.
Функционалды диагностика дәрігері кезең-кезеңмен не істейді?
- Ауруды ерте кезеңде анықтау және оның дамуын болдырмау үшін қауіп тобындағы пациенттерді тексеру.
- Аурудың әртүрлі сатыларындағы органдар мен жүйелердің жұмысындағы анатомиялық, сондай-ақ функционалдық ауытқуларды анықтау және бағалау.
- Терапиялық іс-шараларды жүргізу кезінде ағзаның жай-күйінің өзгеруін динамикалық бақылауға бағытталған тексеру.
- Тиімді терапияны нақты таңдау үшін жүктеме, дәрі – дәрмек, функционалды тестілер жүргізу.
- Терапиялық тағайындаулардың нәтижелілігін бағалау және талдау.
- Жоспарлы және жоспардан тыс операция алдында пациенттерді тексеру.
- Диспансерлік тексерулер.
Бұдан басқа, дәрігер тексеру нәтижелерімен қорытынды рәсімдейді және береді, күрделі клиникалық жағдайларды алқалық талдауға қатысады, әріптестеріне өзінің мамандануы - функционалдық диагностика мәселелері бойынша кеңес береді, жаңа әзірлемелерді, әдістер мен аппаратураны тұрақты меңгереді, мамандандырылған іс-шараларға (курстарға, форумдарға, конгрестерге) қатысады.
Функционалды диагностика дәрігері қандай ауруларды емдейді?
Функционалды диагностика дәрігері емдеумен айналыспайды және дәрілік терапияны тағайындамайды, оның басқа міндеті бар. Егер дәрігер қандай ауруларды емдейді деген сұрақ туындаса, онда ол қандай органдар мен жүйелерді зерттейтіні туралы сұрақ болады. Бұл келесі зерттеулер түрлері болуы мүмкін:
- Сыртқы тыныс алу функцияларын тексеру және бағалау
- Кардиологиялық функционалдық диагностика.
- Ас қорыту органдарының функционалды диагностикасы.
- Бүйректің функционалды диагностикасы.
- Эндокринологиялық функционалдық тексеру.
- Гинекологиялық функционалдық диагностика.
- Неврологиялық функционалдық диагностика.
Әдетте, пациент емдеуші дәрігер – терапевт немесе салалық мамандандырылған дәрігердің жолдамасы бойынша функционалдық диагностика кабинетіне түседі. Функционалды диагностика дәрігері алдын-ала анықталған диагнозды нақтылау, түзету, растау үшін тексеру өткізеді. Диагноз барлық нәтижелерді талдау негізінде жасалады, сондықтан функционалды зерттеу ауруды емдеу емес, диагностикада көмек болып табылады.
Функционалды диагностика дәрігерімен қашан кеңесу керек?
Ең дұрысы, әрбір саналы адам өзінің негізгі ресурсы – денсаулығының құндылығын түсінуі және жүйелі түрде медициналық тексеруден өтуі керек, оның ішінде органдар мен жүйелердің функцияларын жан-жақты тексеру керек. Егер бұл жүзеге асырылса, "функционалды диагностика дәрігерімен қашан кеңесу керек" деген сұрақ туындамайды. Өкінішке орай, көбінесе науқастар диагностикалық кабинетке емдеуші дәрігердің жолдамасы бойынша, яғни аурудың алғашқы белгілері пайда болған кезде түседі.
Сондай-ақ, мұндай іс-шараларға дейін денсаулықты жан-жақты тексеру орынды деп санауға болады:
- Алыс саяхатқа, әсіресе ағза үшін ерекше климаты, жағдайлары бар елдерге аттанар алдында.
- Түрлі сауықтыру іс – шараларын өткізу алдында алдын ала - курорттарға, санаторийлерге бару және т.б. бұрын (әдетте функционалдық диагностика және басқа да зерттеулер міндетті болып табылады).
- Спортпен, фитнеспен айналыспас бұрын.
- саналы ата-ана болу тұжырымдамасын ұстанатындар үшін, ішке бала бітпес бұрын кешенді тексеру қажет .
Мұндай алдын-алу шаралары ішкі органдар мен олармен өзара байланысты жүйелердің жұмыс деңгейін бағалауға, сондай-ақ ықтимал асқынулар мен шиеленістер қаупін болдырмауға көмектеседі. Бала ішке біткен жағдайда екі ата-ананың да функционалды тексерісі денсаулық жағдайын түзетуге және қалаған баланың туылуын саналы түрде жоспарлауға көмектеседі.
Функционалды диагностика дәрігеріне жүгінген кезде қандай талдаулардан өту керек?
Әдетте, функцияларды зерттеу пациенттің белгілі бір аурудың клиникалық көріністері болған кезде жүзеге асырылады. Функционалды диагностика дәрігеріне жүгінген кезде қандай сынақтарды емдеуді емдеуші маман шешеді, бәрі науқастың жағдайына және патологияның түріне жедел, созылмалы немесе бастапқы кезеңге байланысты . Функционалды зерттеулер зертханалық зерттеулерге дейін немесе олармен қатар жүргізіледі.
Алдын-ала талдауды қажет ететін функционалды әдістердің бірнеше түрлері бар, мысалы:
- Сыртқы тыныс алу функциясын – өкпенің диффузиялық қабілетін бағалау. Гемоглобин деңгейін анықтау үшін қан тапсыру керек.
- Велоэргометрия алдын-ала электрокардиограмма мен эхокардиографияны қажет етеді.
- Қарынша эхокардиографиясы-ФГДС нәтижелері қажет.
- Спирография үшін флюорография және өкпе рентгені қажет.
Келесі зерттеу түрлеріне талдау және арнайы дайындық қажет емес:
- Қалқанша безінің УДЗ.
- Лимфа түйіндерінің УДЗ.
- Сілекей бездерін УДЗ.
- Жатыр мойны тамырларының дуплексті УДЗ.
- Жоғарғы және төменгі аяқтың тамырларын дуплексті ультрадыбыстық сканерлеу.
- Эхокардиография.
Диагноз барлық диагностикалық ақпаратты талдау негізінде жасалады, сондықтан қайсысы маңыздырақ екенін айту мүмкін емес. Тексерудің барлық түрлері маңызды және дәрігер қойған тапсырмаға сәйкес ағзаның жағдайын бағалайды.
Функционалды диагностика дәрігері диагностиканың қандай әдістерін қолданады?
Функционалды диагностиканы тексерудің негізгі әдістерін 5 санатқа бөлуге болады:
1. ЭКГ-клиникалық электрокардиография:
- Тәуліктік электрокардиографияны бақылау.
- Стресс-тестілер.
- Векторкардиография.
- Перикардиальды карталау.
- Фонокардиография.
- Жүрек соғу жиілігін анықтау.
2. Сыртқы тыныс алудың функционалдық жағдайы:
- ингаляциялық провокациялық сынақтар.
- өкпе көлемінің өзгеруін графикалық тіркеу-спирография.
- тыныс жолдарының кедергісінің дәрежесін бағалау-пикфлоуметрия.
- өкпенің функционалды жағдайын бағалау-бодиплетизмография.
3. Жүйке жүйесінің (орталық және перифериялық)функционалдық жағдайын бағалау және талдау:
- ЭЭГ-электроэнцефалограмма.
- ұйқының бұзылу себептерін, апноэ синдромын анықтау – ПСГ немесе полисомнография .
- ВП-мидың потенциалы.
- Электромиография.
- TMЫ - транскраниальды магниттік ынталандыру.
- Эхоэнцефалография.
- ВКСП - бұл терінің симпатикалық потенциалдарының әдісі.
- функционалдық сынамалар.
4. Жүректің УДЗ - эхокардиография.
5. Тамыр жүйесінің жағдайын бағалау:
- Реография.
- Осциллография.
- Доплерография.
- Флебография.
- Вагинография.
- Жүктемелік сынамалар әдісі.
Функционалды диагностика дәрігері диагностиканың қандай әдістерін қолданады деген сұраққа жауап беру өте қиын, өйткені медицинаның бұл бағыты өте қарқынды дамып келеді және жыл сайын патологияны ерте анықтаудың жаңа, жетілдірілген және дәл әдістерімен толықтырылады. Сондай-ақ, әдісті таңдау органға, жүйеге және олардың функционалды байланысына тікелей байланысты.
Жоғарыда аталған ідңстерден басқа, дәрігерлер мыналарды пайдаланады:
- Жүрек доплерографиясы.
- ЧПС-бұл ас қорыту арқылыкардиостимуляция.
- Вариациялық пульсометрия.
- Велоэргометрия-жүктемесі бар ЭКГ.
- Тепловизиялық диагностика.
- Пневмотахометрия.
- Реоплетизмография.
- Бас миының доплеровазографиясы.
- Қан тамырларының дуплексті, триплексті ультрадыбыстық диагностикасы (артериялар, тамырлар).
- Акустикалық импедансометрия.
- Эндорадиозондау.
